چطور در زمان جنگ و حملات هوایی از فرزندانمان حمایت کنیم؟ راهنمای روانی برای مادران در شرایط بحران
🔺 آغاز با واقعیت:
در هفتههای اخیر، بسیاری از خانوادههای ایرانی شب و روز را با صدای انفجار، وحشت، و نگرانی دائمی سپری کردهاند. در چنین وضعیتی، کودکان نخستین قربانیان پنهان این بحرانها هستند. آنها توان درک کامل اوضاع را ندارند، اما با تمام وجود اضطراب، ناامنی و ترس اطرافشان را حس میکنند.
در این مقاله، به عنوان یک متخصص کودک و روانشناسی خانواده، راهکارهایی کاربردی برای مادرانی ارائه میدهیم که میخواهند در اوج بحران، پناه امنی برای فرزندانشان باشند.
🧠 ۱. قبل از هرچیز، مراقب روان خودتان باشید
اگر شما بهعنوان مادر دچار اضطراب شدید، عصبانیت یا فروپاشی روحی شوید، امکان ندارد فرزندتان حس امنیت داشته باشد. شما «لنگر روانی» خانواده هستید. برای حفظ آرامش خود:
- اگر نیاز دارید، چند دقیقه تنهایی برای نفس عمیق یا دعا بگذارید.
- با دیگر مادران در تماس باشید؛ همدلی و صحبت کردن معجزه میکند.
- نوشیدن آب، حرکات کششی ساده یا حتی نگاه کردن به چهره فرزندتان میتواند باعث آرامش شما شود.
👂 ۲. با کودکتان حرف بزنید، اما در حد فهمش
- به کودک توضیح دهید که صدای انفجارها واقعیاند اما شما در کنارش هستید و مراقبش هستید.
- از گفتن اخبار جزئی و ترسناک خودداری کنید. کودکان فقط به احساس امنیت نیاز دارند، نه اطلاعات دقیق.
- اگر کودک سوال پرسید، با صداقت ملایم پاسخ دهید:
«بعضی جاها خطرناک شده، ولی ما الان با هم هستیم و در جای نسبتاً امنی هستیم.»
🛌 ۳. شبها را به امنترین و آرامترین شکل ممکن تبدیل کنید
- در صورت امکان، شبها کنار کودک بخوابید یا اجازه دهید کنارتان بخوابد.
- قصهگویی، لالایی یا پخش صدای ملایم باران یا طبیعت میتواند ترس شبانه را کاهش دهد.
- چراغ خواب کمنور روشن بگذارید. تاریکی اضطراب کودک را چند برابر میکند.
🎲 ۴. بازی و سرگرمی را حذف نکنید، حتی در شرایط جنگی
بازی کردن برای کودکان نوعی درمان است.
- با وسایل ساده بازیهای ساختگی انجام دهید (مثلاً «ما قهرمانهایی هستیم که از هم مراقبت میکنیم»).
- نقاشی کشیدن از احساسات (مثل “بکش چی باعث ترست میشه” یا “کجا رو امن میدونی؟”) راهی عالی برای تخلیه روانی کودک است.
- اگر برق قطع است، از سایهبازی، قصههای خیالی یا بازیهای گفتوگویی استفاده کنید.
💖 ۵. احساسات کودک را نادیده نگیرید
- اگر کودک گریه میکند، نترسانیدش یا نگویید «بسه دیگه گریه نکن». بگویید:
«میدونم خیلی ترسیدی، طبیعیه، منم گاهی میترسم. اما با هم قوی هستیم.» - اگر کودک بیحوصله، پرخاشگر یا ساکت شده، نشانه اضطراب پنهان است. حضور، تماس بدنی و آغوش میتواند آرامکننده باشد.
📿 ۶. ریشههای معنوی را تقویت کنید
در شرایطی که کنترل بیرونی وجود ندارد، ایمان و معنویت میتواند نیرویی بسیار آرامبخش باشد.
- با کودک دعا یا ذکرهایی ساده بخوانید.
- بگویید «خیلیها دارن برای ما دعا میکنن و ما هم قوی هستیم.»
📦 ۷. وسایل اضطراری کودک را از قبل آماده کنید
در صورت نیاز به جابجایی یا پناه گرفتن ناگهانی:
- یک کیف شامل لباس گرم، آب، خوراکی، دفترچه نقاشی و اسباببازی کوچک آماده داشته باشید.
- کودک باید حس کند در هر شرایطی «مراقبت شده» است.
🕊️ جمعبندی:
شاید نتوانید بمبها را متوقف کنید، اما میتوانید در دل تاریکی و صدای انفجار، نوری کوچک و پایداری برای کودکتان باشید. او شما را نگاه میکند. اگر شما آرام باشید، او هم امیدوار میماند.
📍منابع پیشنهادی برای مادران:
- کتاب «کودکان در بحران: چگونه از آنها حمایت کنیم؟»
- ویدئوهای روانشناسی کودک در بحران (یوتیوب یا آپارات با کلیدواژه: “کودک در جنگ”)
