نوزاد کی گردن میگیره؟
یکی از سوالات والدین در مورد نوزاد تازه متولد شده شان این است که “نوزاد من چه زمانی می‌تواند به‌تنهایی سرش را نگه دارد؟” یا به زبان عامیانه “نوزاد کی گردن میگیره؟”
جواب دو خطی سوال بالا این است که حدود سه ماه پس از تولد، نوزادان به اندازه ای قدرت گردن پیدا می‌کنند تا سرشان را به سختی نگه دارند اما کنترل کامل سر معمولاً تا حدود شش ماهگی طول می کشد. برای جزییات بیشتر در این مقاله با نی نی جان باشید.
وقتی نوزادتان را به کسی می‌سپارید که تجربه زیادی در رابطه با نوزادان ندارد، حتما کسی در اتاق هست که فریاد بزند: «سرش را نگه دار!» (و شاید حتی خودش جلو بیاید تا آن سر کوچک و نرم او را حمایت کنند.)
منتظر ماندن برای اینکه نوزاد بتواند کنترل عضلات گردن خود را به دست آورد، می‌تواند کمی اضطراب‌آور باشد. تا آن زمان، ممکن است احساس کنید سرشان مانند یک توپ نسبتا سنگین و ناپایدار است که توسط چند رشته نودل نگه داشته شده است.
خوشبختانه این نگرانی ها از حدود ۳ ماهگی شروع به تغییر می‌کند، زمانی که اکثر نوزادان به اندازه کافی قدرت گردن پیدا می‌کنند تا بتوانند سرشان را تا حدی راست نگه دارند. (توجه داشته باشید که کنترل کامل معمولاً تا حدود ۶ ماهگی اتفاق می‌افتد.)
در ادامه اطلاعات بیشتری درباره زمان و چگونگی این فرایند آورده شده است.
مرحله 1: بلند کردن اولیه سر در زمان روی شکم قرار گرفتن نوزاد (Tummy Time)
در روزهای ابتدایی زندگی نوزادان، آن‌ها نمی‌توانند سر خود را زیاد بلند کنند. اما این موضوع به‌سرعت تغییر می‌کند به‌طوری‌که برخی نوزادان در حدود یک ماهگی شروع به تکان دادن سرشان می کنند.
این بلند کردن‌های اولیه سر – که هنوز به معنی داشتن کنترل کامل سر نیست – اغلب زمانی قابل مشاهده است که نوزاد روی شکم خود قرار گرفته باشد. مثلاً، ممکن است این حرکات را زمانی که نوزادتان روی سینه یا شانه شما در حال استراحت است و شما در حال گرفتن آروغ او هستید یا دارید او را نوازش می‌کنید، مشاهده شود.
همچنین زمانی که نوزاد را روی شکم می خوابانید ممکن است متوجه شوید که نوزاد تلاش می‌کند سر خود را به‌اندازه‌ای بلند کند که بتواند آن را از یک طرف به طرف دیگر بچرخاند. این تمرین نه تنها برای کنترل سر در آینده اهمیت دارد، بلکه به تقویت عضلات اطراف شانه، بازوها و کمر نیز کمک می‌کند، عضلاتی که بعداً در حرکت نوزاد نقش مهمی خواهند داشت.
اگرچه ممکن است نوزاد تازه متولد شده علاقه زیادی به فعالیت روی تشک نداشته باشد، اما گذاشتن او روی شکمش برای چند دقیقه در چند نوبت روزانه، ضرری ندارد. (توجه داشته باشید که هنگام انجام این تمرین، نوزاد را تحت نظارت قرار دهید تا در این حالت به خواب نرود.)
مرحله 2: بلند کردن سر و قفسه سینه
بین 1 تا 3 ماهگی، نوزاد معمولاً بیشتر سر خود را بلند می‌کند به طوری که حتی ممکن است بتواند بخشی از قفسه سینه خود را نیز از زمین بلند کند.
در این مرحله، بینایی نوزاد بیشتر رشد کرده و ممکن است برخی فعالیت‌ها برای او جذاب‌تر شود. نوزادان به طراحی‌های هندسی و الگوهای سیاه و سفید علاقه نشان می‌دهند، بنابراین یک فرش یا پتو با طرح‌های جذاب می‌تواند برای توزاد شما به شدت مفید باشد.
همچنین می‌توانید با قرار دادن یک اسباب‌بازی یا شیء مورد علاقه نوزاد در فاصله‌ای نزدیک، بازی را برای او جذاب‌تر کنید.و حتی خودتان نیز می‌توانید کنار نوزاد دراز بکشید و توجه او را به خود جلب کنید.
در این مرحله، استفاده از یک بالش شیردهی یا پتوی لوله‌شده برای کمی حمایت بیشتر در زمان “Tummy Time” می‌تواند مفید باشد (البته تحت نظارت والدین). گاهی اوقات حمایت بیشتر و داشتن دید بهتر از محیط اطراف، انگیزه‌ای برای ادامه تمرین بلند کردن سر فراهم می‌کند.
در نهایت، نوزاد شروع به فشار دادن خود با کمک بازوها می‌کند که مقدمه‌ای برای خزیدن خواهد بود. در این مرحله، او می‌تواند قفسه سینه خود را کاملاً بلند کند و سر خود را در زاویه 90 درجه نسبتاً ثابت نگه دارد، هرچند احتمالاً هنوز نمی‌تواند این وضعیت را برای مدت طولانی حفظ کند. به‌عبارت دیگر، مراقب تکان‌های ناپایدار باشید!
مرحله 3: کنترل کامل سر
تمام مراحلی که از تولد تا 3 یا 4 ماهگی برای بلند کردن سر اتفاق می‌افتد، مقدمه‌ای برای رویداد اصلی است: نقطه عطف بزرگ توانایی کنترل کامل سر توسط نوزاد.
تا 6 ماهگی، اکثر نوزادان به‌اندازه کافی عضلات گردن و بالاتنه خود را تقویت می‌کنند تا بتوانند سرشان را با کمترین تلاش نگه دارند. آن‌ها معمولاً می‌توانند سرشان را به‌آسانی به طرفین و بالا و پایین بچرخانند.
اگر احساس می‌کنید نوزادتان برای تقویت کنترل سر به کمی کمک نیاز دارد، می‌توانید چند فعالیت ساده را در برنامه روزانه خود قرار دهید تا به تقویت عضلات او کمک کنید:
بازی روی تشک : نوزاد را به پشت روی تشکی قرار دهید و تعدادی شی بی خطر و سبک را بالای سینه اش آویزان کنید. او به‌طور طبیعی تمایل دارد به سمت آنچه می‌بیند دست دراز کند، که به تقویت عضلات گردن، پشت و شانه‌هایش کمک می‌کند.
زمان نشستن روی پا یا بالش شیردهی: نوزاد را در حالت نشسته روی پا یا به کمک یک بالش شیردهی نگه دارید. این کار به او اجازه می‌دهد تمرین نگه داشتن سر خود را در حالی که تکیه‌گاهی برای پشتیبانی از کمرش دارد، انجام دهد.
استفاده از صندلی بلند: برای مدت کوتاهی نوزاد را روی صندلی بلند بنشانید، حتی اگر هنوز وعده‌های غذایی کامل نمی‌خورد. این کار به او کمک می‌کند سرش را صاف و در یک راستا نگه دارد. اطمینان حاصل کنید که نوزاد محکم بسته شده و صندلی در زاویه 90 درجه باشد، نه در حالت خمیده.
استفاده از آغوشی: نوزادتان را در یک آغوشی که او را در حالت نشسته نگه می‌دارد، قرار دهید. این کار می‌تواند در هنگام خرید یا پیاده‌روی به تقویت عضلات کمک کند. بیشتر نوزادان از تماشای محیط اطراف لذت می‌برند و تمایل دارند سرشان را برای نگاه کردن به اطراف بالا نگه دارند. اطمینان حاصل کنید که آغوشی به‌درستی اندازه و تنظیم شده است تا خطر آسیب کاهش یابد.
نکات احتیاطی در طول فرآیند
تا زمانی که نوزادتان با طور کامل بتواند سر خود را نگه دارد همواره مطمئن شوید که سر او در هر حالتی حمایت می‌شود. هنگام بلند کردن نوزاد، یک دست را زیر شانه های او قرار دهید و دست دیگر را برای بلند کردن پایین‌تنه استفاده کنید. برای خواباندن نوزاد به پشت، این مراحل را معکوس انجام دهید.
هنگام آروغ گرفتن، یک دست آزاد روی گردن و سر نوزاد نگه دارید تا از تکان خوردن جلوگیری کنید.
تجهیزاتی مثل صندلی ماشین، کالسکه، تاب نوزاد، گهواره و صندلی‌های فنری باید همواره در زاویه مناسب برای سن نوزاد قرار گیرند تا سطح مناسبی از حمایت سر فراهم شود. اگر سر نوزاد به جلو خم می‌شود باید در تنظیم زاویه تجدید نظر کنید.
پرهیز از بالش‌های حمایتی، برخی شرکت‌ها بالش‌ها یا تکیه‌گاه‌های گردنی برای نوزادان می‌فروشند که به والدین پیشنهاد می‌کنند آن‌ها را در تختخواب یا صندلی ماشین برای جلوگیری از افتادن سر نوزاد استفاده کنند. اما بیشتر کارشناسان (از جمله سازمان غذا و دارو) تأکید می‌کنند که هیچ وسیله اضافه‌ای نباید در محیط خواب نوزاد یا داخل صندلی ماشین قرار گیرد. استفاده از بالش در این شرایط می‌تواندخزات زیر را به همراه داشته باشد:
- خطر خفگی: بالش ممکن است جریان هوا را محدود کند.
- اختلال در عملکرد کمربند ایمنی: در صورت بروز حادثه، می‌تواند کارایی بندهای مهار را مختل کند.
چه زمانی باید نگران عدم توانایی نوزاد در بلند کردن سرش باشیم؟
طبق گفته آکادمی اطفال آمریکا، اگر نوزادی کنترل ضعیفی بر سر خود یا عضلات گردن ضعیفی داشته باشد و نتواند به موقع مراحل طبیعی کنترل سر را طی کند، باید توسط پزشک متخصص کودکان ارزیابی شود.
اگر نوزاد شما تا 4 ماهگی نتواند سرش را بدون حمایت نگه دارد، ممکن است نگرانی خاصی نباشد، اما بهتر است با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید. گاهی اوقات عدم رسیدن به مرحله کنترل سر می‌تواند نشانه‌ای از تأخیر در رشد یا حرکت باشد. این همچنین می‌تواند علائم اختلالات عصبی-عضلانی مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی یا اختلالات دیگر باشد.
با این حال، بیشتر اوقات این تأخیر یک مشکل کوتاه‌مدت است. هر نوزاد با برنامه زمانی خاص خود رشد می‌کند و برخی از نوزادان برخی مهارت‌ها را سریع‌تر یا کندتر از دیگران می‌آموزند. درمان‌های توانبخشی و سایر خدمات مداخله زودهنگام می‌توانند کمک‌کننده باشند، هرچه که دلیل تأخیر باشد.
نکات پایانی
زمان دقیقی برای اینکه یک نوزاد باید سر خود را نگه دارد وجود ندارد. این فرآیند نیاز به صبر و تمرین دارد. اما هر چیزی که نوزاد شما انجام می‌دهد — از دست کشیدن به سمت اسباب‌بازی‌ها و بلند کردن سر از روی تشک بازی گرفته تا برقراری تماس چشمی در زمان آروغ زدن — در حال آماده‌سازی او برای رسیدن به این نقطه عطف مهم است.
اگر در هر مرحله‌ای نگران پیشرفت نوزاد خود هستید، در زمان ملاقات بعدی با پزشک متخصص کودکان صحبت کنید. او می‌تواند به شما آرامش بدهد یا مشاوره و منابع لازم را برای کمک به رشد نوزاد شما فراهم کند.
